تحلیل گونه‌شناسی فضاهای بینابینی در سلسله‌مراتب کالبد معماری مساجد و نقش آن بر ساز وکار رفتاری (مطالعه موردی: عرصه‌های بینابینی مساجد قزوین)

سلسله‌مراتب یکی از اصول حاکم بر مجموعه‌ها، اجزا و پدیده‌هایی است که یا به طور طبیعی در جهان هستی به عنوان یک کل وجود دارند و یا به دست انسان طراحی و ایجاد می‌شوند. در معماری سنتی ایران هر فضا هویت ویژه خود را داراست. از هنگام ورود به فضا بخش‌های مختلف به دنبال هم قرار گرفته‌اند تا با ایجاد سلسله‌مراتب فضایی مناسب به کالبد مجموعه شکل دهند. فضاهای بینابینی شکل­دهنده سلسله­مراتب در کالبد در راستای اتصال، ارتباط و دارا بودن مفاهیم و معانی متعدد، ماهیتی دو وجهی می‌یابد. از آنجاییکه مساجد در جایگاه یکی از مهم‌ترین ارکان هویت شهر اسلامی و به‌عنوان یک مکان جمعی محسوب می‌شوند و از طرفی  یکی از وجوه روابط و تعاملات پویای مسجد، ویژگی‌های فضایی معماری و نوع روابط و چیدمان فضایی آن است، لذا پژوهش حاضر به نقش فضاهای بینابینی در کالبد معماری و  و نقش آن بر بر ساز وکار جمعی مساجد می‌پردازد. گردآوری داده‌ها، ردیابی فعالیت‌ها و فنون کار میدانی در سه مسجد در شهر قزوین مورد مطالعه قرار گرفته است و به منظور بررسی نقش و جایگاه فضای بینابینی با دیدگاه ساختاری به صورت کمی از تئوری نحو فضا با نرم‌افزار depthmap10 با بکارگیری شاخص‌های چیدمان فضایی بهره‌گیری شده است و چنانچه برای ارزیابی وزن مولفه‌های موثر بر عملکرد  فضای جمعی بصورت کیفی نمی‌توان به تنهایی از روش فوق بهره جست، بنابراین جهت صحت داده‌های نحو، مولفه­ها از طریق پرسشنامه و از طریق نرم‌افزار آماری Spss22مورد تحلیل همبستگی قرار می‌گیرند. نتایج حاکی از آن است که؛ وجود فضاهای بینابینی سبب تفکیک فضایی، قلمرویابی در عرصه‌های مختلف در مسجد می‌شوند که این امر تاثیر بهینه‌ای بر سازو کار فضاهای جمعی دارد، بطوریکه طیفی از محدوده خلوت تا قلمرو ­جمعی کاربران را جوابگو باشند، که این موضوع خود می‌تواند سبب جذب افراد بیشتری به فضای مسجد شود.